شهرتاش

پولیس جمال را خیلی زجر می دهد. او نمی داند چه گونه به پولیس ثابت کند که پاسخ هایش همه بر می گردند به آن چه در کودکی آموخته است. نمی داند چه گونه تشریح کند که هر آن چه را که در برنامه گفته است از دشواری هایی که در کودکی با آنها روبرو شده است فرا گرفته است. دشواری های تنهایی، فقر، گرسنه گی و بی سرپناهی به جمال حرف های زیادی آموخته اند و همین حرف ها باعث می شوند او در برنامه موفق شود. جمال به کودکی های خود بر می گردد و خود راوی داستان بدبختی های زنده گی خود می شود. او از خیلی چیز ها حرف می زند. این که چه گونه مادرش می میرد، چه گونه او و برادرش سلیم به دست ممن، شیطان انسان نمایی می افتند که به کودکان آوازخوانی یاد می دهد و پس از آن با تیزاب چشمهای شان را کور می کند تا درآمد بیشتری داشته باشند، چه گونه از دست ممن فرار می کنند، چه گونه در تاج محل خود را رهنمای توریست های ساده لوح جا می زنند و چه گونه برای یافتن لتیکا (دوست طفولیت شان که نمی تواند با آن ها از دست ممن فرار کند) به ممبی بر می گردند و... در حال حرف زدن چشمهای پر آبش به نقطهء نامعلومی میخکوب می شوند. هیچ کس -حتا افسر پولیس- پس از دیدن آن حالت او و شنیدن داستانش نمی تواند او را دروغگو و مکار بنامد. افسر پولیس درک می کند که او بی گناه است و راست می گوید. برای همین به او اجازه می دهد تا به دور آخر برنامه برود و با پاسخ دادن به آخرین پرسش20,000,000  روپیه به دست آرد. جمال به برنامه می رود، اما  آخرین و سرنوشت سازترین پرسش، پرسشی نیست که او پاسخش را بداند. با وجود ندانستن مجبور است یکی از گزینه ها را انتخاب کند. او انتخاب می کند و آن هم پاسخ درست را. چرا؟ چه گونه؟

شاید سرنوشت چنین رقم زده است..

«میلیونر زاغه نشین»*، فلمی به کارگردانی دنی بویل بریتاینوی، با تابو شکنی توانسته است فقر در هند را به نمایش بگذارد. توانسته است حقیقت های تلخی را که فلم های بالیوود رویشان پرده می اندازند به نمایش گذارد. توانسته است پرده هایی را که سالها هند اصلی را پنهان می کردند پس بزند. هر چند این حرف که دنی بویل بی پرده و بی سانسور زنده گی مردم حلبی آباد هند را به تصویر در آورده است مورد انتقاد خیلی ها قرار گرفته است، باشنده گان منطقهء «نهرو نگر» که تقریبن همه بخش های فلم در آن به ثبت رسیده است به گرمی از این فلم استقبال کرده اند.

«میلونر زاغه نشین» نه تنها از فقر بل از حقیقت پولیس هند هم پرده بر می کشد. این فلم نشان می دهد که چه گونه افسران پولیس برای شنیدن آنچه خود می خواهند مردم را- که خیلی وقتها بی گناه می باشند- زجر می دهند. «میلونر زاغه نشین»   ما را متوجه می سازد که هر چند هند مدعی است که به حقوق بشر احترام می گذارد، گاه گاه احترامش زجر دادن بیش از حد متهمین برای گرفتن اعتراف است. این که این گونه اعتراف ها تا چه حدی قابل قبول اند، برای آن ها بی تفاوت است.

این فلم، در هند خیلی جنجال برانگیز بوده و با واکنش های تند شماری از منتقدین  روبرو شده است. منتقدین به این باور اند که به کار بردن واژهءSlumdog” " (که به معنی سگ حلبی آباد است) برای میلیون ها تنی که در منطقه های حلبی آباد زنده گی می کنند توهین آمیز است. هرچند لاولین تاندون دستیار دنی بویل این گفته را رد کرده  و به این باور است که نام فلم قصد هیچ بی احترامیی نداشته است. نه تنها تاندون، بل سیمون بیوفری، فلم نامه نویس، هم می گوید که  این واژه را بدون هیچ بی احترامی و توهینی به وجود آورده است و منظور بدی نداشته است.

هر چند «میلونر زاغه نشین» بازتاب خوبی در میان دلبسته گان هنر داشته است، زیاد باب میل مخاطبین بالیوود نبوده است. آنان به سبک دیگری از هنر دلبسته اند و برای همین این فلم را قابل قبول نمی دانند. نه تنها در هند بلکه در کشورهای دیگری چون افغانستان و پاکستان، طرفداران فلم های بالیوود از «میلونر زاغه نشین» خوش شان نمی آید. چند روز پیش یکی ازآشنایان ما گفت که با دیدن فلم «میلونر زاغه نشین» و دانستن این که این فلم جایزه های زیادی را از خود کرده است کاملن مأیوس شده است. او نمی داند چرا کارشناسان و صاحب نظران به این حد «بد ذوق» اند که فلمی چون «میلونر زاغه نشین» را فلمی «خوب» می پندارند.

برای خیلی ها فلم خوب برابر است با فلم پر مصرف، اما چنین نیست. «میلونر زاغه نشین» فلمی است خیلی کم مصرف، و برای همین دنی بویل و همکارانش درهنگام شرکت در شصت و ششمین مراسم «گولدن گلوب» توقع آن همه استقبال را نداشتند. اما به دست آوردن چهار جایزه در گولدن گلوب و 7 جایزه در اسکار بریتانیا (بافتا) روشن کنندهء این حرف است که برای خوب بودن پر مصرف بودن حتمی نیست.

برداشت ها و بازیافت ها در مورد فلم «میلونر زاغه نشین» در تضاد هم اند. گروهی از مردم و شماری از رسانه های چاپی و دیداری موفقیت این فلم در «بافتا» و «گولدن گلوب» را افتخاری بزرگ می نامند.، اما نباید از یاد برد که گروهی دیگر این فلم را برای نشان دادن بی پردهء فقر و سطح پایین زنده گی در هند و به خاطر به کار بردن واژهء “Slumdog” فلمی توهین آمیز می پندارند.

«میلونر زاغه نشین» را از جهات زیادی می توان فلمی مؤفق پنداشت. مهمترین و بارزترین کاری که این فلم توانسته است بکند این است که در شکستن طلسم تظاهر گام نخست را برداشته است و با پس زدن پردهء تظاهر، فقر  واقعی را در هند را به نمایش در آورده است.

پانوشت:

  *Slumdog Millionaire